Kruszywa to materiały, które obejmują pełną gamę różnych typów surowców o rozległym zastosowaniu.
Stosowane są powszechnie w branży budowlanej, ale również stanowią niezbędny materiał dla innych dziedzin przemysłu.zaraz po wodzie.
Kruszywa są to materiały sypkie,
które mogą posiadać pochodzenie naturalne lub też sztuczne w zależności od
sposobu ich pozyskania. Dzielone mogą być również na szereg innych kategorii, w
tym między innymi pod względem ich stopnia rozdrobnienia – frakcji, granulacji,
a także przeznaczenia.
Kruszywa naturalne
Są to kruszywa, które powstają z
różnego rodzaju naturalnych minerałów występujących na kuli ziemskiej. Powstają
one na skutek procesów erozji skał, na przykład przez ich wietrzenie albo
działalność wody. Także mogą być one pozyskiwane przez mechaniczne
rozdrabnianie skał litych.
Kruszywa naturalne dzieli się
na dwie kategorie, a mianowicie na:
- kruszywa żwirowo-piaskowe
- kruszywa łamane
Kruszywa te przede wszystkim
różnią się pomiędzy sobą swoim stopniem rozdrobnienia, a przy tym także swoimi
właściwościami oraz przeznaczeniem.
Kruszywa żwirowo-piaskowe
Kruszywa żwirowo-piaskowe to
żwiry oraz piaski, które stanowią najpowszechniej stosowane kruszywa budowlane.
Są one wykorzystywane między innymi przy produkcji betonu, do tynkowania, do
wytwarzania suchych mieszanek i zapraw.
Żwiry posiadają frakcję, czyli
rozdrobnienie na poziomie od 2 mm do 63 mm. Mają postać skalnych okruchów,
które najczęściej posiadają nieregularne ziarna. Drobniejszy żwir stosowany
jest najczęściej do wytwarzania betonu, a także przy podbudowach – zagęszczaniu
podłoża. Ten grubszy używany jest głównie do utwardzania nawierzchni, a także
jako dekoracja, na przykład na ścieżki, klomby, ogródki skalne.
Piaski to kruszywa o mniejszym
stopniu rozdrobnienia, na poziomie do 2 mm. Dostępny jest w wielu wariantach do
wyboru, w tym między innymi jako piasek zwykły o nieregularnych, bardziej
kanciastych ziarnach, a także piasek płukany, który posiada bardziej okrągłe
ziarna.
Do tej kategorii zaliczana jest
także pospółka. Jest to rodzaj mieszaniny piasku i żwiru niesortowanego, dlatego
też posiada ona zróżnicowane uziarnienie na poziomie od kilku mm do 63 mm.
Najczęściej pospółka wykorzystywana jest do zagęszczania podłoża, na przykład
przy pracach fundamentowych.
Kruszywa łamane
Powszechnie stosowane są także
kruszywa łamane, które powstają na skutek procesów kruszenia skał. Kruszywa
łamane w porównaniu do kruszyw żwirowo-piaskowych charakteryzują się wyższym
stopniem granulacji – posiadają większą frakcję.
Do wytwarzania kruszyw
łamanych stosowane są:
- skały magmowe, na przykład bazalty, melafiry,
porfiry, diabazy
- skały metamorficzne, przykładowo amfibolity,
serpentynity, gnejsy
- skały osadowe, na przykład dolomity, wapienie,
piaskowce, szarogłazy
Kruszywa łamane najczęściej
stosowane są w branży budownictwa drogowego i kolejowego, na przykład przy
podbudowach, utwardzaniu podjazdów, do realizacji nasypów. W mniejszym stopniu
stosowane są one przy budowie obiektów kubaturowych – domów, mieszkań i innych
typów budynków.
Pod względem swojego stopnia
rozdrobnienia kruszywa łamane można podzielić na:
Grysy to kruszywa posiadające
frakcję od 4 mm do 31,5 mm. Wytwarzane są z rozdrobnionego tłucznia. Stosowane
są najczęściej do budowania dróg, a także znalazły zastosowanie przy realizacji
betonów i mieszanek mineralno-bitumicznych – asfaltowych.
Kliniec to kruszywo posiadające
także frakcję od 4 mm do 31,5 mm, ale charakteryzuje się ono kształtem
wydłużonych ostrosłupów, które mogą posiadać podstawy o różnych wymiarach.
Tłuczeń jest kruszywem
posiadającym największe uziarnienie – frakcję w kategorii kruszyw łamanych.
Ziarnistość tego rodzaju kruszywa to od 31,5 mm do 63 mm. Tłucznie najczęściej
stosowane są w branży drogowej oraz kolejowej – służą do podsypywania pod
nawierzchnię, do wykonania nasypów, pod tory kolejowe.
Kruszywa sztuczne
Do kategorii kruszyw zaliczane
są również kruszywa określane jako sztuczne. W tym przypadku mamy do czynienia
z innego rodzaju kruszywami niż te pochodzenia naturalnego, które nie są
poddawane innej obróbce poza rozdrobnieniem.
Kruszywa sztuczne dzielone są
na dwie kategorie:
- kruszywa pochodzenia mineralnego
- kruszywa z recyklingu
Kruszywa sztuczne pochodzenia mineralnego
to kruszywa pozyskiwane na skutek obróbki termicznej lub też innych
modyfikacji, zgodnie z wymogami normy PN-86/B-23006. Do kruszyw tego typu
zalicza się między innymi keramzyt, żużel granulowany, pumeks hutniczy,
łupkoporyt.
Kruszywa z recyklingu są to
także kruszywa pochodzenia mineralnego, które powstają na skutek materiałów
stosowanych w budownictwie, które zostały poddane przeróbkom. Zaliczają się do
nich między innymi materiały powstające po wyburzeniach. Jakość takich kruszyw
jest niższa, niemniej jednak ze względu na swoje właściwości także posiadają
one szerokie zastosowanie, na przykład przy budowie dróg.
Zatem kruszywa naturalne i
sztuczne to obecnie bardzo szeroka gama różnego rodzaju materiałów o
różnorodnym zastosowaniu w wielu branżach.