Podział kruszyw i ich pochodzenie
Stosowane są powszechnie w branży budowlanej, ale również stanowią niezbędny materiał dla innych dziedzin przemysłu.zaraz po wodzie.
Kruszywa są to materiały sypkie, które mogą posiadać pochodzenie naturalne lub też sztuczne w zależności od sposobu ich pozyskania. Dzielone mogą być również na szereg innych kategorii, w tym między innymi pod względem ich stopnia rozdrobnienia – frakcji, granulacji, a także przeznaczenia.
Kruszywa naturalne
Są to kruszywa, które powstają z różnego rodzaju naturalnych minerałów występujących na kuli ziemskiej. Powstają one na skutek procesów erozji skał, na przykład przez ich wietrzenie albo działalność wody. Także mogą być one pozyskiwane przez mechaniczne rozdrabnianie skał litych.
Kruszywa naturalne dzieli się na dwie kategorie, a mianowicie na:
Kruszywa te przede wszystkim różnią się pomiędzy sobą swoim stopniem rozdrobnienia, a przy tym także swoimi właściwościami oraz przeznaczeniem.
Kruszywa żwirowo-piaskowe
Kruszywa żwirowo-piaskowe to żwiry oraz piaski, które stanowią najpowszechniej stosowane kruszywa budowlane. Są one wykorzystywane między innymi przy produkcji betonu, do tynkowania, do wytwarzania suchych mieszanek i zapraw.
Żwiry posiadają frakcję, czyli rozdrobnienie na poziomie od 2 mm do 63 mm. Mają postać skalnych okruchów, które najczęściej posiadają nieregularne ziarna. Drobniejszy żwir stosowany jest najczęściej do wytwarzania betonu, a także przy podbudowach – zagęszczaniu podłoża. Ten grubszy używany jest głównie do utwardzania nawierzchni, a także jako dekoracja, na przykład na ścieżki, klomby, ogródki skalne.
Piaski to kruszywa o mniejszym stopniu rozdrobnienia, na poziomie do 2 mm. Dostępny jest w wielu wariantach do wyboru, w tym między innymi jako piasek zwykły o nieregularnych, bardziej kanciastych ziarnach, a także piasek płukany, który posiada bardziej okrągłe ziarna.
Do tej kategorii zaliczana jest także pospółka. Jest to rodzaj mieszaniny piasku i żwiru niesortowanego, dlatego też posiada ona zróżnicowane uziarnienie na poziomie od kilku mm do 63 mm. Najczęściej pospółka wykorzystywana jest do zagęszczania podłoża, na przykład przy pracach fundamentowych.
Kruszywa łamane
Powszechnie stosowane są także kruszywa łamane, które powstają na skutek procesów kruszenia skał. Kruszywa łamane w porównaniu do kruszyw żwirowo-piaskowych charakteryzują się wyższym stopniem granulacji – posiadają większą frakcję.
Do wytwarzania kruszyw łamanych stosowane są:
Kruszywa łamane najczęściej stosowane są w branży budownictwa drogowego i kolejowego, na przykład przy podbudowach, utwardzaniu podjazdów, do realizacji nasypów. W mniejszym stopniu stosowane są one przy budowie obiektów kubaturowych – domów, mieszkań i innych typów budynków.
Pod względem swojego stopnia rozdrobnienia kruszywa łamane można podzielić na:
Grysy to kruszywa posiadające frakcję od 4 mm do 31,5 mm. Wytwarzane są z rozdrobnionego tłucznia. Stosowane są najczęściej do budowania dróg, a także znalazły zastosowanie przy realizacji betonów i mieszanek mineralno-bitumicznych – asfaltowych.
Kliniec to kruszywo posiadające także frakcję od 4 mm do 31,5 mm, ale charakteryzuje się ono kształtem wydłużonych ostrosłupów, które mogą posiadać podstawy o różnych wymiarach.
Tłuczeń jest kruszywem posiadającym największe uziarnienie – frakcję w kategorii kruszyw łamanych. Ziarnistość tego rodzaju kruszywa to od 31,5 mm do 63 mm. Tłucznie najczęściej stosowane są w branży drogowej oraz kolejowej – służą do podsypywania pod nawierzchnię, do wykonania nasypów, pod tory kolejowe.
Kruszywa sztuczne
Do kategorii kruszyw zaliczane są również kruszywa określane jako sztuczne. W tym przypadku mamy do czynienia z innego rodzaju kruszywami niż te pochodzenia naturalnego, które nie są poddawane innej obróbce poza rozdrobnieniem.
Kruszywa sztuczne dzielone są na dwie kategorie:
Kruszywa sztuczne pochodzenia mineralnego to kruszywa pozyskiwane na skutek obróbki termicznej lub też innych modyfikacji, zgodnie z wymogami normy PN-86/B-23006. Do kruszyw tego typu zalicza się między innymi keramzyt, żużel granulowany, pumeks hutniczy, łupkoporyt.
Kruszywa z recyklingu są to także kruszywa pochodzenia mineralnego, które powstają na skutek materiałów stosowanych w budownictwie, które zostały poddane przeróbkom. Zaliczają się do nich między innymi materiały powstające po wyburzeniach. Jakość takich kruszyw jest niższa, niemniej jednak ze względu na swoje właściwości także posiadają one szerokie zastosowanie, na przykład przy budowie dróg.
Zatem kruszywa naturalne i sztuczne to obecnie bardzo szeroka gama różnego rodzaju materiałów o różnorodnym zastosowaniu w wielu branżach.
